Duivelskrassen 0000.0011

 

        Literatuur

- Müller, Hellmut & Rolf Naumann, Quetschfalten, Kreuzbogenfriese, Wendischer Verband. Fachbegriffe des Romanischen Backsteinbaus und der kirchlichen Baukunst in Altmark, Jerichower Land und Mark Brandenburg. Jerichow (Klos­termuseum Jerichow), 1999. [60 blz. ISBN -]. Hierin "Schürfungen": blz. 46 ("Rillen- und näpfgenartige Schürfungen unterschiedlicher Grösse und Häufigkeit an den Aussenmaueren vieler Nutuur- und Backsteinkirchen, fast immer auf der Südseite, oft an Portalen (besonders häufig in Schönhausen), Deutung umstritten" - dit is de relevante tekst volledig)

- Kiesow, Gottfried, Kulturgeschichte sehen lernen, Band 1. Bonn (Monumente Publikationen der Deutschen Stiftung Denkmalschutz), 2002^{6e druk}_{(1e druk: 1997)}. [96 blz. ISBN 3.9804890.3.5]. Hierin "Schleifrillen an Gebäuden erzählen ungewöhnliche Geschichten": blz. 85-88 (in dit hoofdstuk worden de diverse verklaringen besproken. Ook "Schleifrillen und -näpfchen" aan baksteenkerken: gleuven en kuiltjes)

- Bosman-Jelgersma, Henriette, Poeders, Pillen en Patiënten. Apothekers en hun zorg voor de gezondheid door de eeuwen heen. Amsterdam (Sijthoff), 1983_cop. [179 blz. ISBN 90.218.1912.6]. Hierin "Steenschraapsel als medicijn": blz. 115 ("Bij het gebruik van geneesmiddelen was ook de herkomst van belang. Zo spelen kerk en religie daarin een rol en gebruikte men bijvoorbeeld steenschraapsel uit kerkmuren als geneesmiddel, vooral uit de muren vlakbij het koor, waar het altaar stond, want contact met het allerheiligste gaf extra kracht aan zulk steenschraapsel". Gebruik o.a. als anti-pestpoeder. Voorbeeld, met foto's, Sint-Plechelmuskerk te Oldenzaal)

- Quack, Ulrich, Gotland. Die Grösste Insel der Ostsee. Deel in de serie ´DuMont Kunst-Reiseführer´. Köln (DuMont), 1991cop. [312 blz. ISBN 3.7701.2415.4]. Hierin “Schleifrinnen”: blz. 48-50.

- Gantner, Joseph, Romanische Plastik. Inhalt und Form in der Kunst des 11. und 12. Jahrhunderts. Wien (Schroll), 1948^{3e druk}. [130 blz. ISBN -]. Hierin: afb.nr 5 (foto, (ca 1900?): Beauvais, Saint-Etienne, noordportaal: diverse 'graffiti' op deur en portaal, waaronder (verse?) duivelskrassen)

- Kelly, Thomas Forrest (red.), La Cathédrale de Bénévent, Deel in de serie 'Esthétiques et Rituels des Cathédrales d'Europe'. Gand & Amsterdam (Ludion), 1999_cop. [238 blz. ISBN 90.5544.239.9]. Hierin blz. 35 (reeks scherpe, verticale krassen, op vrijwel regelmatige afstand van elkaar), 57 (hoofdportaal, met rechts ervan de krassen)